“ETB-1eko datuak kezkagarriak dira”
ETBko aurkezle sonatuena dugu, egun, Julian Iantzi (Woodland, Kalifornia. 1967). Canal4, Antena3, LaSexta eta Cuatro telebista-kateetan ibilitakoa bada ere, ETBn eman ditu bere bizitza profesionaleko urte gehientsuenak. Honek eman dio oihartzunik handiena eta bereziki, El Conquistador del Fin del Mundo ETB-2ko saioak. Gurasoak artzainak zituen eta Ameriketara joan ziren lan egitera. Berak zazpi urte zituela itzuli ziren Euskal Herrira.
Jon GOMEZ GARAI. Irun
Telebistan ikusten dugun bezalakoa; halakoxea da Iantzi, eta Irunen -bere egungo bizilekuan- hartu gaitu adeitsu. Aurkezle izateaz gain, bere emazte eta koinatuarekin batera zuzentzen duen diseinu grafikoko enpresara eraman, senideak aurkeztu eta bere kafetegi gogokoenera gonbidatu gaitu. Bertan aritu gara bere bizitzaz, ETBko egoeraz eta hizkuntzaren garrantziaz, bere esanetan, “militante puntua hartu behar” dugula azpimarratzen duen garai honetan.
Kalifornian jaio zinen eta zeure bizitzako lehenengo urteak bertan eman zenituen. Esaten nuen ba, “melena rubio” hori…
[barre] Bai, hori askotan esaten didate! Baina aita Alonseneakoa; ama Agortxeberrikoa. Biak lesakarrak. Biak baserritarrak. Beraz, “de californiano surfero” gutxi! Gainera, neure familian ez naiz ez altuena ezta hile horidunena ere. Egin kontu!
Baina ingelesa bikain menderatuko duzu.
Ez hitz ezta ulertu ere. Ahaztuta. Hizkuntza bat ez baduzu mingainera pasatzen, burutik desagertzen da. Ama hizkuntza euskara dut eta zazpi urte izan arte ingelesa ere ondo egiten nuen, baina Euskal Herrira etorri eta hortxe arazoa: gaztelaniaz deus ere. Hori bai paradoxa: neure herrira etorri eta euskaraz egin nahi eta ezin. Lehendabiziko urteak traumatikoak izan ziren zentzu horretan. Eta hori ez da bat ere egokia hizkuntza bat goxo-goxo hartzeko, nik gaztelania egurra jasota ikasi nuelako.
Nork esango zizun gaztelaniaz arituko zinenik lanean!
Hala egokitu zait. Hala ere, telebistan gaztelaniaz hasi nintzen Nafarroako Canal4 katean. Are gehiago, gaztelania ikasteko behar izan horrek ingelesa ahaztu eta euskara baztertzera eraman ninduen. Ingurua ere gaztelaniaz nuen eta hizkuntza horretan bizitzera ohitu nintzen. 30 urte nituela, geure hizkuntzarekiko konpromisoa hartu eta egoera hori ezinezkoa zenaz ohartu nintzen. “Ni euskalduna naiz eta neure hizkuntza euskara da. Berreskuratu behar dut, bai ala bai” esan nion neure buruari eta izena eman nuen euskaltegian.
Eta gaztelaniaz eroso sentitzen zara?
Hasieran kostatu zitzaidan. Baina lan guztietan bezala, arituz eta eginez ikasten dira gauzak. Egungo egoerak behartuta gaztelaniaz ari naiz inolako arazorik gabe, nahiz eta “euskarakadak” sartu. Hori bai, neuk lehentasuna euskarari ematen diot eta euskaraz aritzea nahiago dut.
Sareko eztabaidetan, El Conquistador del Fin del Mundo saioa euskaraz egitea proposatu izan da maiz. Posible ikusten duzu?
Conquistador-en lehendabiziko hazia Basetxea da. Beraz, zergatik ez El Conquistador del Fin del Mundo euskaraz? Posible izan da eta posible da. Galdera bestelakoa da: nahiz eta ETB-2 izan, zergatik ez den euskararen presentzia areagotzen.
Bada, euskaldunak erdaraz egitera behartzen dituzue…
Basetxea saioan, esaterako, naturalak ziren gaztelaniazko esamoldeak esaten ziren (ikusle erdalduna ere erakartzeko, agian) baina zergatik gaztelaniazko saioan euskarazko esaldirik ez? Joxan Goñi, Txema Montoya, ni neu… euskaltzale amorratuak gara ekipoa osatzen dugunok, baina kontuan hartu behar dugu ETB-2 katean ari garela. Eztabaida mahai gainean dago.
Euskararen aldeko hainbat hitzaldi eman izan duzu eta “euskarak mundua zabaldu” dizula eta “euskara gero eta garrantzitsuagoa” dela esan duzu sarri. Zergatik?
Ezer baino lehen, euskara da gure hizkuntza. Hizkuntza da kate baten lehen maila, hizkuntza baten atzean herri bat, kultura, ohiturak eta nortasuna dagoelako. Asko bidaiatu dut atzerritik euskarari esker eta herri batek bere hizkuntza galtzen badu, herri moduan ere desagertuko denaz konturatu naiz. Horregatik esaten dut militante puntua behar dugula. Neu naiz euskara galtzeko zorian izan zuen lehenengoa, baina ikasiz eta arituz berreskuratu nuen. Ez dago beste sekreturik. Eta noski, euskara berreskuratu nuelako nabil nabilen lekuan lanean.
Zergatik hasi zinen aurkezle?
Telebistan hasi aurretiko urteak lan soziokulturalak egiten eman nituen. Baina leku batean aspertzen banaiz alde egiten dut. Bizitza gozatzeko dago eta lanean hainbeste ordu eman behar ditugunez, lanaz gozatu behar delakoan nago. Aldaketa horren bila, suhiltzaile izateko oposaketak prestatzen hasi nintzen Iruñean. Baina azkenik, sukaldean grabatzen genituen lagunarteko bideoekin, emazteak kamara aurrean eroso aritzen nintzela ikusi eta inoiz telebistarako lan egitea pentsatu dudan galdetu zidan. Neuk ezetz esan nion segidan, ni ez naizelako kazetaria eta horretaz ideiarik ere ez nuela argudiatuta. “Zuk zer dakizu? Dakitenek baloratuko zaituzte. Ezetza baduzu. Joan baiezkoaren bila”, Arantxa emazteak. Berak animatuta joan nintzen ETBko kasting batera eta emaitza ona atera nuen. Gero Canal4 kateko beste kasting batera eta horrela hasi nintzen telebistan lanean. Geroztik hamaika saio aurkeztu ditut.
Aurkeztutako denen artean, Antena3-en bihotzeko prentsako Vaya par saioa aurkeztu zenuen Maria Patiño eta Jesus Mariñasekin. Zintzoa izan, zer egiten zenuen zuk hor?
[barre] Mundu horretaz tutik ere ez nekielako fitxatu ninduten. Neure burua frogan jarri eta Madrilen ere neure berri izateko joan nintzen. Baina ez nuen neure burua ikusten.
Eta ETB, nola ikusten duzu gaur egun?
Audientziak asko jaitsi dira. ETB-2 berriz igotzen hasi den arren, ETB-1eko datuak kezkagarriak dira. Ziur naiz audientziak neurtzeko sistemak ez diola mesede egiten euskarazko telebistari. Baina dena dela, gobernu aldaketak, LTD eta gehiegizko kateak, sosik ez dagoela… Gauza asko gertatu dira bidean. Hala ere, Euskal Herritik kanpo bizi diren euskaldunak protagonista izango dituen saioren baten falta sumatzen dut ETBn. Edo reality formatuko beste zerbait ere eskertuko nuke. Dibertigarriagoa. Ez Arratsaldero bezalako bost orduko saio bat. Audientziak hor daude: nork ikusten zuen saio hori? ETB-1eri bizitasuna eman behar zaio. Buelta bat eman behar zaio kontuari, eta ez da beti diru kontua. Irudimena landu behar da.
Bereziki Conquis-ekin lotzen dugu zeure irudia. Zeure burua gehiegi lerrokatzen ari zarela uste duzu?
Neure irudia saio horri lotzea seinale ona da. Garrantzia gehiago ematen diot erregistro gehiago erakusteari. Lan desberdinak egiteko gai zarela erakusteak kezkatzen nau gehien, biharko egunean Conquis amaituko balitz, beste formatu batzuetan lan egin ahal izateko.
Asko zaintzen zara?
Fisikoki bai, betidanik. Kirola asko egiten dut eta bizitzeko behar dut, neure burua fuerte eta osasuntsu ikusteko. Baina itxurari, nahiz eta telebistan berebizikoa den, ez diot hainbesteko garrantzirik ematen; janzteko emazteak aholkatzen dit, ez naiz sekula orrazten…
Baina patilla luze horiek ez dira bakarrik mantentzen…
[irribarretsu] Baten Rafa Alkorta futbolari ohia ikusi nuen telebistan eta antzeko bizarra zeraman. Hortik hartu nuen ideia! [barre]
Amaitzeko, zergatik Julian (Yúlian ahoskatuta) eta ez Julián?
Hara! Gutxitan galdetu didate hori! Izatez Julián Mari naiz baina Ameriketan sortua naizenez, Yúlian intonazioarekin deitu naute txikitatik amerikarrek. Hortik dator izena.
Elkarrizketa gehiago irakurtzeko, klik egin.
